* نام آزمایش:

کراتینین فسفوکیناز

* نامهای دیگر آزمایش:

CPK, Creatine Phospho kinase

 

موارد کاربرد تست: جهت آنفاکتوس حاد میوکارد و بیماری یا آسیب عضلات اسکلتی استفاده می­شود.

اهمیت بالینی: کراتین کیناز به 3 فرم سیتوپلاسمیک وجود دارد: CK-MB (فقط در ماهیچه قلبی) ، CK-MM (در ماهیچه مخطط و قلبی) و CK-BB (اختصاصی در مغز).

اندازه­گیری CK سرم برای تشخیص و پیگیری بیماری­های عضلانی (مخصوصاً دیستروفی عضلانی) و آسیب ماهیچه قلب استفاده می­شود. در سکته قلبی ، نسبت CK توتال به CK-MB به سرعت افزایش می­یابد تا زمانی که به پیک (بالاترین مقدار) برسد. (24-10 ساعت بعد از وقوع حمله) این میزان بعد از 3 الی 4 روز به حد نرمال خود باز می­گردد.

 

اساس روش آزمایش:

روش IFCC

کینتیک UV

Creatine phosphate + ADP        ^{Creatine kinase}         Creatine + ATP                                                                                         

                  کراتین کیناز                                کراتین فسفات                                                                                                                                                     

 

ATP + D-Glucose          ^{Hexo kinase}           D-Glucose – 6-phosphate + HDP                                                          

       

G-6-P + NADP^{+                G-6PDH}               D-Gluconate – 6-phosphate + NADPH + H⁺                                      

 

G-6-P : D-Glucose – 6-phosphate                                                                                                                     

G-6-PDH : Glucose – 6-phosphate dehyrogenase                                                           

نمونه مورد نیاز در بخش نمونه­گیری: خون تام وریدی

نمونه مورد نیاز در بخش فنی: سرم یا پلاسما همراه با هپارین یا EDTA

حداقل مقدار:  500 لاندا

ظرف نمونه­گیری: لوله­های درب قرمز سیستم خلاء

معیار غیر قابل قبول بودن نمونه: همولیز

کراتینین فسفوکیناز (افزایش آن نشاندهنده آسیب به سلول های مغزی و قلبی است).در عضلات مخطط ، مغز و کلیه یافت می شود و.CPK توتال به تنهایی برای ارزیابی سندرم های حاد کرونری پیشنهاد نمی شود چرا که فاقد ویژگی است.نتایج بهتر هنگامی حاصل می شود که از CK-MB ، تروپونین های قلبی و یا میوگلوبین هم کمک گرفته شود.CPK بالا بعد از تروما،جراحی ، ورزش و تزریق عضلانی دیده میشود بدون اینکه CK-MB بالا برود.
در بیماری های عضله قلب و یا سکته قلبی چند آنزیم ارزش تشخیصی دارند:LDH , CPK.
زمان افزایش آنزیم ها و زمان برگشت آنها به حالت عادی با هم تفاوت دارد.بعضی بلافاصله افزایش و بعد سریع کاهش می یابند ، بعضی دیرتر افزایش و دیرتر کاهش می یابند.مثلا آنزیم CPK بلافاصله بعد از سکته افزایش می باد و 4-3 روز بعد به حالت عادی بر می گردد. ولی LDH کمی دیرتر افزایش می یابد ولی تا دو هفته بعد باقی می ماند.پس در موارد زود رس CPK و در موارد دیررس LDH بدرد می خورد.

CPK دارای سه ایزوآنزیم است که عبارتند از :
CK-MM یا CK-3
CK-MB یا CK-2
CK-BB یا CK-1
CK-MB یا CK-2 مخصوص عضله قلب است و به مقدار زیاد در میوکارد یافت می شود.در مبتلایان به انفارکتوس حاد قلبی(یا همان سکته قلبی) بالا رفتن های تشخیصی ایزوآنزیم CK-MB بطور مشخص از 6 ساعت پس از شروع درد قفسه سینه دیده نمی شود.CK-MB معمولا بین 20-15 ساعت پس از شروع انفارکت میوکارد به پیک رسیده و در عرض 72 ساعت به حد پایه باز می گردد.بنابراین در سکته قلبی اولین آنزیمی که افزایش می باد و در فاصله 24 ساعت به حداکثر می رسد CPK می باشد که 5-3 روز بعد از سکته قلبی به حالت طبیعی برمی گردد.افزایش آن زودگذر است.این آنزیم کاربرد تشخیصی دارد همچنین کاربرد کنترلی دارد که برای تعقیب روند بیماری سکته ف بیمار هرچند وقت یکبار باید خون دهد تا وجود سکته مجدد بررسی گردد.همچنین برای درمان ترمبولتیک و عوارض ترمبولتیک نیز استفاده می شود.
CK-MB در سایر مواردی که آسیب به میوکارد برسد نیز بالا می رود هرچند که در این موارد بالا رفتن و پائین آمدن ناگهانی که مشخصه AMI است دیده نمی شود.افزایش CK-MB ممکن است در هیپرتیروئیدی هم دیده شود.

* مقادیر طبیعی:

زنان                                             U/L 170-24

مردان                                          U/L 195-24

نوزادان در بدو تولد                          U/L 1200-468

نوزادان 5 و کمتر از 5 روز                  U/L 700-195

نوزادان تا 6 ماهه                             U/L 330-41

نوزادان از 6 ماهه به بالا                     U/L 229-24